3 Kasım 2017 Cuma

1929

- Nutuk'un Fransızca çevirisi yayımlandı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.25)

- 1929-1934: Nutuk'un Rusça çevirisi dört cilt halinde yayımlandı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.25)

2 Ekim 2017 Pazartesi

1928

- 18 Temmuz-12 Ağustos: Amsterdam'da Yaz Olimpiyatları. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- İngiliz yazar, şair, oyun yazarı D.H. Lawrance'ın Lady Chatterley's Lover adlı romanı yayınlandı.(Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Beijing'i ele geçiren Chiang Kai-shek, eski güney başkenti olan Nanking'ten, Çin hükümetini yönetmeye başladı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- İskoç biyolog ve farmakolog Sir Alexander Fleming, penisilini buldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Nutuk'un Almanca çevirisi iki cilt olarak basıldı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.25)

1927

- Troçki, Stalin'le olan çekişme sebebiyle SSCB'yi terk etti. (wikipedia.org)

- Belçika Kralı I. Albert, Seraing'de, Belçika'da bilim ve araştırma enstitülerinde ciddi bir kriz olduğuna dair bir konuşma yaptı. Ardından üniversitelere ayrılan bütçe arttırıldı. Devlet dışı destekler de geldi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 28 Mayıs: Sevr Anlaşması'nda imzası bulunan heyet üyeleri TBMM'de çıkartılan bir yasa ile yurttaşlıktan çıkarıldılar. (wikipedia.org)

- 15-20 Ekim: Mustafa Kemal, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın II. Büyük Kongresi'nde Nutuk'u okudu. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.23)

- Nutuk ilk defa olarak basıldı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.24)

- Aralık: Oriento Moderno adlı İtalyan dergisinde Nutuk'un 30 sayfalık özeti yayımlandı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.25)

1926

- 1926-1935: Jozef Pilsudski, İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin lideri. Modern Polonya devletinin kurucusu.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Belçika Altın Standardı'na geçti.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Locarno Anlaşması: Birinci Dünya Savaşı sonrasında Müttefik Güçler (İngiltere, Fransa ve SSCB), merkez ve doğu Avrupa'yı sınırları açık bırakarak terk etti. Fakat Batı Avrupa'da sınırları garantiledi. Almanya ile ilişkileri normalleştirmek için Rhineland'den tamamen çekildi.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Almanya Milletler Cemiyeti'ne dahil oldu.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- İskoç mühendis John Logie Baird, ilk pratik TV sistemini buldu.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

1925

- Çin'in milliyetçi partisi Kuomintang'ın lideri Sun Yat-sen öldü. Chiang Kai-shek yerine geçti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- İngiltere, Altın Standardı'na geri döndü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1925-1926: Hendrikus Colijn, Hollanda Başbakanı oldu.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1925-1941: İran'da Kazak asıllı Rıza Şah dönemi.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

1924

- 21 Ocak: Lenin öldü. (wikipedia.org)

- 1924-1943: Seçim sonrası İtalya'da faşist diktatörlük (Mussolini) dönemi başladı.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1924-1994: Apartheid. Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ırçı rejim dönemi.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- SSCB'de yeni anayasa ve 1.Beş Yıllık Plan kabul edildi. (Tarımda makineleşme, toprakların kollektifleştirilmesi) (wikipedia.org)

- Gürcistanlı Stalin SSCB'nin yeni lideri oldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)


1923

- Ocak: Almanya, Versay Anlaşması'nda (Birinci Dünya Savaşı için) belirlenen tazminatı ödemediği için, Ruhrgebiet bölgesi, Fransa ve Belçika tarafından işgal edildi. Almanya, pasif direnişle karşılık verdi. İşçilere, tüm çalışanlara emirlere uymama hakkı tanıdı. Üretim durunca, hiperenflasyon Fransa, Almanya ve diğer pek çok ülkede ekonomiyi bozdu. Yılsonuna doğru direniş sonlandı. 1925'te Fransa ve Belçika birliklerinin Ruhr'dan çekilmesini vaad eden, Dawes Planı tartışmaya açıldı. Fakat Alman devleti, halkının güvenini kaybetmişti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Mart: Felç olan Lenin, görevinden uzaklaşmak zorunda kaldı. (wikipedia.org)

- 24 Temmuz: İtilaf devletleri ile Türkiye arasında Lozan Anlaşması imzalandı. Sevr Anlaşması geçersiz sayıldı. (wikipedia.org)

- 2 Aralık: American Community for Armenian and Syrian Relief, International Near East Association'ı oluşturdu. "The Golden Page Sunday" günü akımı başlattı. "Bu günde herkes yetimler gibi sade şeyler yesin, biriken para Ermeni Soykırımı'nda acı çeken insanlara gitsin" çağrısı yapıldı. (wikipedia.org)

- 1923-38: M.K. Atatürk, Osmanlı Devleti'ni, modern-seküler ulus-devlete dönüştürdü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Çin milliyetçi partisi Kuomintang'ın ordusu, General Chiang Kai-shek komutasında Güney Çin'i işgal etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Gustav Stresemann: Alman liberal politikacı, devlet adamı. Weimar Cumhuriyeti boyunca Almanya Şansölyesi oldu. Demokrasiyi ve Avrupa ile ekonomik işbirliğini destekledi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Adolf Hitler, başarısız darbe girişimine katılması sebebiyle hapse girdi, Kavgam'ı yazdı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)



1922

- 8 Mart 1917'deki Petrogradlı kadın işçilerin direnişine atfen, 8 Mart, Emekçi Kadınlar Günü olarak kabul edildi. (evrensel.net)

1921

- 8 Mart Emekçi Kadınlar Günü, Türkiye'de ilk kez kutlandı. İkisi de komünist olan Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova öncülüğünde. (evrensel.net)

- 19 Temmuz: Azerbaycan eski İçişleri Bakanı Behbud Han Cevanşir, Nemesis Operasyonu'nda, İstanbul'da öldürüldü. (wikipedia.org)

- 1 Ekim: Türkiye'de, Ermeni Demokrat Liberal Partisi kuruldu. (wikipedia.org)

- 13 Ekim: Kars Anlaşması. Kars ve Ardahan Türkiye'de kaldı, Batum Gürcistan'a verildi. Tekrar Sovyet Rusya hakimiyetine giren Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (SSC), Gürcistan SSC ve Azerbaycan SSC ile TBMM arasında imzalandı. 1991'de SSCB dağılınca yeni Ermenistan Kars Anlaşması'nı tanımadı, Sevr Anlaşması'nda belirlenen sınırları esas aldıklarını belirtti. (wikipedia.org)

- 5 Aralık: Eski Sadrazam Said Halim Paşa, Nemesis Operasyonu'nda, Roma'da öldürüldü. (wikipedia.org)

- 6 Aralık: Anglo-Irish Anlaşması. Üç yıllık İrlanda Bağımsızlık Savaşı sona erdi. İngiltere Krallığı'na karşı İrlanda Cumhuriyeti ve IRA savaşmıştı. Anlaşma sonrasında da İrlanda Sivil Savaşı çıktı, anlaşma karşıtı IRAcılar ile Ulusal Ordu arasında. (wikipedia.org)

- Bolşevikler monarşi yanlısı Beyazlarla yaptıkları iç savaşı tamamen atlattılar. Tüm Rusya'da hakimiyet. (wikipedia.org)

- Belçika'da grev hakkı ve 8 saatlik çalışma süresi getirildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Belçika-Lüksemburg arası ekonomi anlaşması imzalandı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- San Remo Konferansı'nda, Mezopotamya'nın (Irak'ın) İngiltere mandası olmasına karar verilmişti, uygulanmaya başlandı. Şii ve Sünni Arapların direnişine zehirli gazla müdahale edildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Abd-el-Krim isyanı. (Faslı) (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Gandhi, Hindistan'da, sivil itaatsizlik kampanyasını başlattı. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Cenevre'deki Uluslararası Çalışma Bürosu zoraki çalışmayı reddetti. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)


29 Eylül 2017 Cuma

1920

- ABD, Milletler Cemiyeti üyesi olmayı reddetti. Rusya, Cemiyet'e kabul edilmedi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Hollanda Den Haag'da, Milletler Cemiyeti'ne bağlı Permanent Court of International Justice kuruldu. (1946'da O'nun yerine Uluslararası Adalet Divanı kuruldu.) (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 1920-1933: ABD'de Prohibition Dönemi. Alkol üretimi, satışı ve taşımacılığı yasaklandı. Başkan Woodrow Wilson'un vetosuna rağmen, Kongre kabul ettiği için, yasalaştı. Yasağı Roosevelt 1933'te kaldırdı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 1920-1922: Nemesis Operasyonu. Ermeni katliamında sorumlu olan Türk ve Azeri devlet adamlarına Ermeniler tarafından düzenlenen saldırılar. Taşnak Sütyun Partisi organize etti. Saldırı için birim oluşturuldu. ABD Ermenistan Cumhuriyeti Elçisi Armen Garo yöneticisi oldu. Türklere yardım ettiği düşünülen Ermeniler de öldürüldü. (wikipedia.org)

- Bakü Doğu Halkları Kongresi toplandı. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- 24 Şubat: Nasyonel Sosyalist Alman İşçileri Partisi (NSDAP) kuruldu, Hitler, Führeri oldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 13 Mart: Weimar Cumhuriyeti'nde darbe girişimi "Kapp-putch". Amaç, sağcı bir otokratik hükümet kurmaktı. Vatandaş genel greve çağrıldı hükümetçe, çoğu darbeye destek vermedi. Ruhr direnişine önayak oldu bu darbe, solcular yükseldi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Mart: Ruhr Direnişi. Almanya'nın Ruhr bölgesinde genel grev. Solcular organize etti. Yerel yönetimler kuruldu. Kızıl Ruhr Ordusu kuruldu. Bazı yerleri işgal ettiler. Darbe girişimi tamamen engellendikten, hükümet yeniden göreve geldikten sonra da grevler devam etti. Sonunda isyan kanlı bir şekilde bastırıldı. (wikipedia.org)

- 19 Mart: ABD Senatosu, Versay Anlaşması'nı tekrar reddetti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 19-26 Nisan: İtalya'da San Remo Konferansı. Birinci Dünya Savaşı sonrası İtilaf devletlerinin toplantısı. İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Belçika ve Japonya katıldı. Osmanlı'nın ve Ortadoğu topraklarının paylaşımı hakkında. Kesin sınırların belirlenmesi ertelendi. (Sevr Anlaşması'nda kesinleşti.) Bağımsız Ermenistan ve özerk Kürdistan'ın kurulmasına, Osmanlı'nın Asya ve Kuzey Afrika'daki topraklarından vazgeçmesine, Suriye ve Lübnan'ın Fransa'ya, Filistin ve Irak'ın İngiltere'ye bırakılmasına, Almanya ordusunun büyütülmemesine, Fransa'ya Irak petrollerinden %25 hisse verilmesine, Boğazlar'ın yönetimi için komisyon kurulmasına karar verildi. Damat Ferit Paşa haricindeki Osmanlı Heyeti itiraz etti. Halk mitingler düzenledi. (wikipedia.org)

- 23 Nisan: Ankara'da Büyük Millet Meclisi toplandı. (wikipedia.org)

- 24 Nisan: Mustafa Kemal Meclis'te, Mondros'tan Meclis'in açılmasına kadar geçen zaman zarfında cereyan eden siyasi olaylar hakkında konuşma yaptı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.23)

- 30 Nisan: Ankara Meclisi, Birinci Dünya Savaşı taraf devletlerine İstanbul'dan ayrı bir hükümetin kurulduğunu bildirdi. (wikipedia.org)

- 4 Haziran: Trianon Anlaşması. Birinci Dünya Savaşı sonucu, Macaristan ile İtilaf devletleri arasında. (wikipedia.org)

- 19 Haziran: Nemesis Operasyonu'nda Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin eski Başbakanı Fetali Han Hoyski öldürüldü. (wikipedia.org)

- 21 Haziran: İtilaf devletleri Anadolu'daki direnişi kırmak için İzmir'deki Yunan askerlerini Anadolu'ya sokmaya karar verdi. Balıkesir, Bursa, Uşak ve Trakya işgal edildi. (wikipedia.org)

- 19 Temmuz: Nemesis Operasyonu'nda, Berlin'de, Talat Paşa öldürüldü. (wikipedia.org)

- 20 Temmuz: Osmanlı devlet erkanı San Remo Konferansı'nı görüşmek için toplandı. İmzalanmasına, kabul edilmesine karar verildi. (wikipedia.org)

- 22 Temmuz: Anadolu'daki işgaller üzerine İstanbul'da Saltanat Şurası toplandı. San Remo Konferansı'na Damat Ferit Paşa başkanlığında ikinci bir heyet gönderildi. Sevr kabul edildi. İlk heyetteki Ahmet Tevfik Paşa Anlaşma'nın "devlet kavramı ile bağdaşmadığını" bildirip görüşmelerden çekilmişti. (wikipedia.org)

- 10 Ağustos: Sevr Anlaşması. İtilaf devletleri ile Osmanlı arasında. Osmanlı'nın paylaşımına karar verildi. ABD, Osmanlı ile savaşmadığı, SSCB ise henüz Milletler Cemiyeti üyesi olmadığı ve Brest Litovsk'u imzaladığı için Sevr'e katılmadı. Yunanistan, çizilen sınırları kabul etmedi, imzalamadı. Filistin ve Irak İngiltere mandasında, Suriye Fransız mandasında, Boğazlar herkese açık ve askersiz olacak, Ermenistan bağımsız olacak vs... (wikipedia.org) Kürdistan bölgesi, İran, Irak, Osmanlı ve Suriye arasında dörde bölünmüş oldu, Kürtler yok sayıldı. (Bakur, belgesel film, 2016)

- 19 Ağustos: Ankara Meclisi Sevr'i imzalayanları ve Saltanat Şurası'nda olumlu oy kullananları vatan haini ilan etti. (wikipedia.org)

- 29 Kasım: Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Kızıl Ordu'nun Erivan'a girmesiyle son buldu. (wikipedia.org)




1919

- 18 Ocak: Ermeni Soykırımı yapmakla suçlanan 120 kişi Malta'ya sürüldü. (wikipedia.org)

- 15 Ocak: Polonyalı-Alman filozof, Marksist Rosa Luxemburg öldürüldü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 3 Mart: Vilayatı Şarkiye Müdafaai Hukuku Milliye Cemiyeti'nin Erzurum Şubesi kuruldu. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.59) Erzurum Kongresi'nin toplanmasının öncüleri.

- 14-15 Mayıs gecesi: İzmir'de bir grup genç, "Yunan işgaline karşı ne yapabiliriz?" düşüncesiyle toplantı yaptı. Reddi İlhak prensibini ortaya attı. Yahudi mezarlığında, halkla birlikte bir miting düzenlediler. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.31)

- 15 Mayıs: Yunan ordusu, İtilaf devletlerinin rızasıyla İzmir' çıkarıldı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.31)

- 19-25 Mayıs: Mustafa Kemal Samsun'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 21 Mayıs: Mustafa Kemal, Anadolu'ya geçmekteki niyetini belli eden bir telgraf çekti Kazım Karabekir'e. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.41)

- 25 Mayıs-12 Haziran: Mustafa Kemal Havza'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 27 Mayıs: Türkiye-Havas-Reuter ajansı, Saltanat Şurası haberinde, heyetin ortak fikrinin mandacılığı kabul etmek olduğunu yazdı. Gerçekte, heyette sadece bir kişi İngiliz himayesini teklif etmişti, gerisi tam bağımsızlığı istiyordu. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.47)

- 28 Mayıs: Mustafa Kemal, valilere, bağımsız mutasarrıflıklara, kolordu kumandanlarına vd gerekli gördüğü kişilere tebligatta bulundu. Manisa ve Aydın'ın işgali üzerine, büyük mitingler düzenlenmesini, Babıali'ye ve yabancı devletlere telgraf çekilmesini istedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44)

- 31 Mayıs: Harbiye Nazırı, Mustafa Kemal'e telgraf çekerek, İngilizlerin Sivas ve çevresindeki Ermenilerin durumu ile ilgili endişelendiğini söyledi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.45)

- 2 Haziran: Sivas Vali Vekaleti'nden Mustafa Kemal'e telgraf: "İzmir'in işgali üzerine, Aziziye'de Hıristüyanların tehdit edildiği haberini aldık, gerekirse orayı da işgal ederiz." Öyle bir durum olmadığı şeklinde cevap verdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.46)

- 3 Haziran: Mustafa Kemal'in tebligatını kullanan Hürriyet ve İtilaf Fırkası ikinci reisi, Sinop halkı adına imza toplayıp, İtilaf devletlerine sundu. "Türkler geri kaldı, Avrupa'ya ihtiyacı var." dedi özetle. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.45)

- 3 Haziran: Mustafa Kemal, Sadrazam Ferit Paşa'nın Paris'e davet edilmesi üzerine, gerekli gördüğü kişilere telgraf çekti: "Sadrazam'a ve Padişah'a telgraf çekelim, millet bağımsızlık istiyor, diyelim." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.48)

- 8 Haziran: Harbiye Nazırı, Mustafa Kemal'i İstanbul'a davet etti, gitmedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.49)

- 12-25 Haziran: Mustafa Kemal Amasya'da. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53)

- 18 Haziran: Mustafa Kemal Trakya'ya direktif verdi. Anadolu ve Rumeli milli teşkilatlarını birleştirip tek bir merkezden idare ve temsil için. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.49)

- 21-22 Haziran gecesi: Mustafa Kemal, Amasya'da bir tamim yazdırdı: 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanmasından da bahsetti, yanındakilerle birlikte imzalayıp askeri ve mülki birimlere gönderdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.50) İstanbul'daki bazı kişilere (Halide Edip de dahil), tamimle birlikte birer mektup da gönderdi. Sadece mitinglerin yeterli olamayacağını, İstanbul yönetiminin işe yaramadığını anlattı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.52)

- 23 Haziran: Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey'den emir: "Mustafa Kemal ile hiçbir resmi muameleye girilmeyecek." Aynı gün, Sivas'ta, Miralay Ali Galip, Mustafa Kemal'in asi, hain olduğu propagandası yapmaya başladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53,55)

- 26 Haziran: Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey hükümetten çekildi. Padişah'a "Hala hizmetinize hazırım" diyerek. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.54)

- 26 Haziran: Mustafa Kemal, gizlice, Amasya'dan Sivas'a doğru yola çıktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.56)

- 26-27 Haziran gecesi: Mustafa Kemal, Tokat'ta konakladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.56)

- 27 Haziran: Mustafa Kemal Sivas'a vardı, Dahiliye Nazırı'nın verdiği emri öğrendi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.53)

- 28 Haziran: Mustafa Kemal Erzurum'a hareket etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 28 Haziran: Paris Barış Konferansı sonucu Versay Anlaşması imzalandı. Birinci Dünya Savaşı sonrası yapılan barış anlaşmalarından biri. Belçika, Almanca konuşulan Eupen ve Malmedy'yi aldı, Rwanda ve Urundi üzerinde manda hakkı aldı, Dutch Flanders ve Limburg talebbi reddedildi. Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya bölündü, Fransa Lorraine'i, Polonya Posen'i, batı Prusya'yı ve üst Silesia'yı, Danimarka kuzey Schleswig-Holstein'ı aldı. Almanya silahsızlanmayı ve 400milyon dolar borcu olduğunu kabul etti. Alman halkı büyük tepki gösterdi. Nazilerin yükselişinde bu anlaşmanın etkili olduğu düşünülür. Milletler Cemiyeti'nin kurulmasına karar verildi. Amaç yeni bir savaş çıkmasını engellemek. Japonların tüm ırklara eşit müdahale talebi reddedildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)
ABD katılmayı reddetti. Barışın bir an önce gelmesini, ekonominin iyileşmesini istiyordu. (wikipedia.org)

- 3 Temmuz: Mustafa Kemal Erzurum'a vardı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 5 Temmuz: Mustafa Kemal, İstanbul'un haberleşmeyi baskı aracı olarak kullanmasını önlemek için tedbirler alınması, bu tedbirlerin telgraf memurlarına bile hissettirilmemesi hakkında telgraf çekti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.57)

- 5 Temmuz: Mustafa Kemal, 12. Kolordu Kumandanı Selahattin Bey'e telgraf çekerek, 2. Ordu Müfettişi Cemal Paşa'nın neden haber vermeden İstanbul'a gittiğini sordu. Aile ve bazı kişilerin ziyaretine, cevabını aldı. Cemal Paşa daha sonra Ali Rıza Paşa kabinesinde Harbiye Nazırı olmuş. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.61)

- 7 Temmuz: Mustafa Kemal, Cemal Paşa'nın habersiz gitmesi üzerine, milli mücadeleye dahil olan herkese tebligatta bulundu: "Kimse yerini, güvendiği birine devretmeden, terk etmesin, istifaya zorlansa, İstanbul'a çağrılsa bile itaat etmesin. Gerekirse desteğe geliriz." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)

- 8-9 Temmuz gecesi: Sarayla Mustafa Kemal arasında telgraf görüşmesi. Saray, Mustafa Kemal'in görevine son verdi, O da istifasını bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.60)

- 10 Temmuz: Vilayatı Şarkiye Müdafaai Hukuku Milliye Cemiyeti'nin Erzurum Şubesi, Trabzon'la anlaşarak, Vilayatı Şarkiye Kongresi'ni toplamaya karar verdi. 10 Temmuz tarihine karar verdiler. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.59) 10 Temmuz'da ise, Erzurum Şubesi, Mustafa Kemal'in Cemiyet'in başına geçmesini talep etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.71)

- 11 Temmuz: Sultan VI. Mehmed ve Damat Ferit Paşa, Paris Barış Konferansı'na çağrıldı. Paşa, Ermeni Soykırımı'nı kabul etti. İtilaf devletleri, Aliye Divan-ı Harb-i Örfi adında savaş mahkemeleri kurdurttu. Üç Paşa (Talat, Enver, Cemal) idama mahkum edildi. İttihat ve Terakki Cemiyeti yasaklandı. (wikipedia.org)

- 13 Temmuz: 3. Kolordu Kumandanı Refet Bey Mustafa Kemal'e telgraf çekti. İstanbul'un emri üzerine, yerini, İngiliz gemisiyle gelen Selahattin Bey'e bırakarak, istifa ettiğini bildirdi. Selahattin Bey'in milli gaye için çalışacağına inanıyordu. İstanbul'a değil, Sivas'a doğru yola çıktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)

- 14 Temmuz: Samsun Mutasarrıfı Hamit Bey, görevden alındığını, İstanbul'a gideceğini, Mustafa Kemal'e telgrafla bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.65)

- 15 Temmuz: Refet Bey, Mustafa Kemal'e, kendisinin ve Selahattin Bey'in bağlılığından şüphe ettirecek bir telgraf daha çekti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.62)
Ayrıca Mustafa Kemal, Hamit Bey'e İstanbul'a gitmemesini bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.65)

- 18 Temmuz: İngilizlerin Sivas'a bir tabur gönderecekleri haberi üzerine, Mustafa Kemal Refet Bey' telgraf çekti, bulunduğu yerde, Amasya'da kalması için. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 19 Temmuz: Amasya'dan, Refet Bey'in 18 Temmuz'da Sivas'a hareket ettiği ve Selahattin Bey'in milli gaye hakkında fikrinin ne olduğunun bilinmediği cevabı geldi. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Refet Bey'e, Selahattin Bey'in fikrinin ne olduğunun kesin olarak öğrenilmesi talebiyle telgraf yolladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.67)

- 20 Temmuz: Hamit Bey, Mustafa Kemal'e uzun bir telgraf çekti: "Bir şeyler yapmak lazım, padişaha telgraf çekelim, hemen bir meclis kurmazsa, biz kuracağız, diyelim," gibi sözlerle, Mustafa Kemal vd.nin yaptıklarını görmezden geldi. "İstanbul'a gitme" çağrısını da cevapsız bıraktı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 21 Temmuz: Mustafa Kemal, Hamit Bey'e, "Dediklerinizin hepsi olacak, yeter ki siz ve sizin gibiler İstanbul'a değil, Anadolu'ya gelsin." dedi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.66)

- 22 Temmuz: Mustafa Kemal'e Refet Bey'den eleştiri dolu bir telgraf geldi. "Sivas'ta bir kongre toplanması gerçekten işe yarayacak mı? İlla toplanacaksa neden daha güvenli başka bir Anadlo şehrinde yapılmıyor? Selahattin Bey iyidir ama sıkıştırmaya gelmez, korkutup kaçırmanın ne manası var? İhtiyatlı olalım..." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.68)

- 23 Temmuz: Mustafa Kemal, Refet Bey'e cevap yolladı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.70)

- 23 Temmuz: Erzurum Kongresi toplandı. Mustafa Kemal başkan seçildi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.72) Konuşmasında, o günlerde, dünyadaki ezilen halkların bağımsızlık mücadelelerinden bahsetti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk Vesikalar, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.44) "Allah yüce hilafeti korusun" diyerek konuşmasına son verdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk Vesikalar, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.46)

- 23 Temmuz: Sadrazam Ferit Paşa, ajanslarla Anadolu'da karışıklık çıktığını, Meclisi Mebusan namı altında, Kanuni Esasi'ye muhalif olarak toplananların mülki ve askeri memurlar tarafından men edilmesi gerektiğini ilan etti. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 24 Temmuz: 23 Temmuz'da padişah adına verilen beyanata Erzurum Kongresi adına, padişaha, sadrazama, belediye reislerine vd önemli mevkilerdekilere telgraf çekilerek cevap verildi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 30 Temmuz: Harbiye Nezareti'nden (Nazım Paşa) 15. Kolordu Kumandanlığı'na telgraf. "Mustafa Kemal ve Refet Bey'in muhalif hareketlerinden dolayı yakalanması ve Dersaadet'e gönderilmesi Babıali tarafından uygun görüldü." (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.76)

- Ağustos: ACASR, ismini Near East Relief olarak değiştirdi. (wikipedia.org)

- 7 Ağustos: Erzurum Kongresi sona erdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 9 Ağustos: 20. Kolordu Kumandanı namına Erkanı Harbiye Reisi Ömer Halis Bey, Sivas Kongresi'ne İstanbul'dan delege gönderemeyeceklerini, işe yarayacaklarından emin olmadıkları cüretkar bir işe girişmek için yol masrafı yapmak istemediklerini bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.79)

- 16 Ağustos: Mustafa Kemal, Paris'ten başarısız olarak dönen Ferit Paşa'ya şifreli telgraf çekti: "Artık akıllanmışsınızdır diye umuyorum. İstanbul hükümeti işe yaramıyor, kötü durumdayız, millet onurunu korumak istiyor, bizi engellemeyin ki Meclisi Mebusan'ı en kısa zamanda toplayalım." diyor özetle. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.79)

- 20 Ağustos: Sivas valisi Reşit Paşa'dan Mustafa Kemal'e telgraf: Fransızlar "Sivas'ta toplanacak Kongre'de İtilaf devletleri aleyhine bi şey söylenirse, hepsi tutuklanır, şehir de işgal edilir." diye tehdit etmiş. Kongre yerini değiştirsek olmaz mı, diyor. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.80)

- 22 Ağustos: Erzurum Kongresi beyannamesi şifreli olarak, gerekli görülen her makama gönderildi. 3. Kolordu Kumandanı Selahattin Bey cevaben yolladığı telgrafta, 2. ve 4. maddelerin sakıncalı olduğunu söyledi. (2: Yabancı işgali sonucu Osmanlı Devleti dağılırsa, millet birlikte direnir. 4: Kuvayi Milliye milli iradeye hakim olur.) (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.77)

- 24 Ağustos: Erzurum Kongresi adına Mustafa Kemal, Erzurum Vilayeti Aliyesi'ne Şarki Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi'ni bildirdi. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.73)

- 4 Eylül: Sivas Kongresi toplandı. İstanbul hükümeti, ülkedeki idari ve askeri denetimini kaybetti. (wikipedia.org)

- 10 Eylül: Saint-Germain Anlaşması. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Avusturya ile İtilaf devletleri arasında. (wikipedia.org)

- 27 Kasım: Nevilly Anlaşması. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Bulgaristan ile İtilaf devletleri arasında. (wikipedia.org)

- Anthony Fokker Hollanda'da uçak fabrikası kurdu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Belçika'da 21 yaş üstü erkeklere oy kullanma zorunluluğu getirildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1919-1921: İrlanda Bağımsızlık Savaşı. Britanya İmparatorluğu iktidarına karşı. IRA (Irish Republican Army) mücadelesi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1919-1933: Almanya'da Weimar Cumhuriyeti dönemi. Monarşi yerine parlamenter yönetim. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Komintern'in ve komünist partilerin doğuşu.  (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Suriye, Osmanlı'dan bağımsızlığını ilan etti.  (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- III. Enternasyonel toplandı. Amaç, sosyalizmin yayılması. (wikipedia.org)

1918

- 25 Ocak: III. Sovyetler Kongresi'nde Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulduğu ilan edildi. (wikipedia.org)

- 3 Mart: Brest Litovsk Anlaşması. Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Avusturya-Macaristan, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan arasında imzalandı. Osmanlı'nın toprak kazandığı son anlaşma. Rusya toprak kaybını savaşa tercih etti. Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı'ya verdi. (wikipedia.org)

- 28 Mayıs: Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra Demokratik Ermeni Cumhuriyeti kuruldu. (wikipedia.org)

- 4 Haziran: Batum Anlaşması. Osmanlı, Birinci Ermeni Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti arasında imzalandı. SSCB'nin kurulmasıyla Rusya'dan ayrılıp kurulan bu üç devlet, Kars, Ardahan ve Batum'un Osmanlı'ya ait olduğunu onayladı. Plebisit yapıldı. Bu üç şehrin Osmanlı'da kalmak istediği sonucu çıktı. (wikipedia.org)

- 8 Ekim: İttihat ve Terakki Hükümeti iktidardan ayrılınca Teşkilat-ı Mahsusa da resmen tasfiye oldu. (wikipedia.org)

- 30 Ekim: Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda, Osmanlı Devleti ile itilaf devletleri arasında anlaşma imzalandı. (Gazi Mustafa Kemal, Nutuk Vesikalar, Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2016, s.42) Mondros Mütarekesi.

- 23 Kasım gecesi: Mehmet Talat Paşa, İsmail Enver Paşa ve Ahmed Cemal Paşa Osmanlı Devleti'nden kaçtı. "Üç Paşalar"ın, Ermeni Soykırımı'nda büyük rolü olduğu düşünülüyordu. (wikipedia.org)

- Kasım: Sosyalist avukat ve politikacı Pieter Jelles Troeistra, 1917 Ekim Devrimi'nden etkilenip, deklarasyon yayınlayarak, Hollanda'da sosyalist devrim çağrısı yaptı. Sosyalistlerden, kendi partisi SDAP'tan bile destek görmedi. Hükümet birliklerini yolladı büyük şehirlere. Krallığı destekleyen bir karşı kampanya başlatıldı. Kızıl Hafta diye bilinir. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin adı Rusya Komünist Partisi olarak değiştirildi. (wikipedia.org)

- Hollanda Kraliçesi Wilhelmina, Hollanda Antilleri'ne giden ticari filoya eşlik etmesi için Hollanda Deniz Birliklerini göndererek, İngiliz donanmasına meydan okudu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Almanya'da devrimci ayaklanmalar oldu. İmparator II. Wilhelm Hollanda'ya kaçtı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ikiye bölündü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Belçika'da 14 yaşa kadar zorunlu eğitim başladı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Wilson'un 14 ilkesi duyuruldu. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

1917

- Rus Devrimi: II. Nicholas tahttan çekildi, Vladimir Lenin Halk Komiserleri Konseyi Başkanlığı'nı ilan etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Hollanda'da genel oy hakkı kazanıldı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Pacification of 1917: Hollanda'da, dindar ve seküler partilerin anlaşmazlığına çözüm getirmek amacıyla yeni bir anayasa çıkarıldı. Dini okullar ve devlet okulları devletten eşit ödenek aldı. Genel oy hakkı da bu yeni anayasayla birlikte tanındı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Hollandalı egzotik dansçı Mata Hari (Magaretha Zelle) Alman casusluğu suçlamasıyla idam edildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- ABD, Almanya ve Avusturya Macaristan'a karşı savaş ilan etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- ABD, birliklerinin Fransa'ya transferi için, ABD limanlarındaki Hollanda ticari gemilerine el koydu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- İngiltere, Mısır ve Kudüs'ü işgal etti. İngiliz Dışişleri Sekreteri Arthur Balfour, siyonistleri desteklediğini açıkladı. Filistin'in vaadedilmiş topraklar olduğunu da belirtti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Balfour Deklarasyonu: Filistin'de bir Yahudi vatanı hk. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Alman yazar Erich Maria Romanque, savaş karşıtı "Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok" kitabını yazdı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1917-1931: Hollanda'da "De Stijl" sanat hareketi. Piet Mondriaan ve Gerrit Rietveld de dahildi. Dik-yatay çizgileri, siyahı, beyazı ve primer renkleri çok kullandılar. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 8 Mart: Petrogradlı tekstil işçisi kadınlar tüm işyerlerinde grev başlattılar. Kent çapında direnişe dönüştü. Şubat Devriminin ve ardından 1917 Ekim Devriminin öncüsü oldular. 8 Mart=Eski Rus takvimiyle 23 Şubat. (evrensel.net)


1916

- 24-29 Nisan: Paskalya Ayaklanması. İrlandalı cumhuriyetçilerin Britanya'ya karşı Dublin'de başlattığı isyan. İsyancılar stratejik noktaları ele geçirdi, İrlanda Cumhuriyeti'ni kurduklarını ilan etti. Halktan çok destek almadı. Polis çok sert şekilde bastırınca, idam cezaları verilince, halk, İngiliz yetkililere tepki duymaya başladı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 31 Mayıs-1 Haziran: İngiltere-Almanya Jutland Deniz Muharebesi. Birinci Dünya Savaşı'nın en büyük deniz savaşı. Kuzey Denizi'ndeki İngiltere üstünlüğü onaylanmış oldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Haziran 1916-Ekim 1918: Arap Ayaklanması. Ortadoğu'da Araplar, Lawrence etkisiyle, Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklandı ve bağımsızlığını kazandı. Osmanlı Devleti Hicaz ve Yemen'i kaybetti.  (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 1 Temmuz-18 Kasım: Somme Savaşı. (Somme, Fransa'da bir nehir). Fransa ve İngiltere, Almanya'ya karşı savaştı. İlk defa tank kullanıldı. Birinci Dünya Savaşı'nın en büyük çarpışmalarından biri. Hitler de bu savaşta yaralandı. Bu savaş, durumu ittifak devletlerinin aleyhine çevirdi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Sykes-Picot Anlaşmaları. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)


28 Eylül 2017 Perşembe

1915

- İtalya, İttifak devletlerinin yanında Birinci Dünya Savaşı'na girmişti. İtilaf devletlerine katıldığını açıkladı. Avusturya-Macaristan'a savaş ilan etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 25 Şubat: Savaş Bakanı Enver Paşa 8682 nolu direktifle, ordudaki tüm Ermenilerin çıkartılmasını emretti. Amele taburlarına aktarılacaklardı. Ordu sırlarını Ruslara aktarmalarından endişe ediyordu. Kabul etmeyenler infaz edilecekti. (wikipedia.org)

- 19 Nisan: Cevdet Bey, Van'dan, amele taburlarına göndermek için 4bin asker talep etti. Ancak işe yarar genç erkekleri -direniş olmasın diye- katledeceği çok açıktı. Ermeniler, zaman kazanmak için, 500 asker verip, diğerlerinin yerine para göndermeyi teklif etti. Fakat Cevdet Bey, isyana kalkıştıklarını, onların tarafından tek bir kişi bile ateş ederse, kadın-çocuk demeden hepsini öldüreceğini söyledi. (wikipedia.org)

- 20 Nisan: Van'da Ermeni bir kadın taciz edilince, iki Ermeni erkek yardıma geldi. Osmanlı askerleri tarafından öldürüldüler. Ermeni savunması 30bin yerleşik, 15bin mülteci Ermeniyi korudu. 1500 kişi savaşabilir durumdaydı. Silahları az ve eskiydi. Rus General Yudenisch gelip kurtarana kadar çatışma devam etti. ABD'nin Osmanlı Devleti Büyükelçisi Henry Morgenthau, Halep ve Van'dan gelen raporlara göre, Ermenilerin Ruslarla işbirliği yaptıkları için tehcir edilmelerinin, savaş durumunda, doğru bir karar olacağına karar verdi. (wikipedia.org) (Son cümlede, İngilizce siteden yaptığım çevirinin doğru olduğundan emin değilim.)

- 23-24 Nisan: Gece. Kızıl Pazar. Osmanlı Devleti, İstanbul'da yaklaşık 250 Ermeni entelektüeli hapse attı. Sonra diğer şehirlerdekileri de... (wikipedia.org)

- 24 Nisan: Ermeni soykırımı. 1,5 milyon Ermeni Suriye ve Irak çöllerine sürüldü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) 300e yakın Ermeni entelektüel ve liderinin İstanbul'dan Ankara'ya sürülüp çoğunun öldürülmesiyle başladı. İki aşamada gerçekleşti. Önce genç ve sağlıklı erkekler zor işlerde çalıştırılarak vs öldürüldü. Sonra kadınlar, yaşlılar, engelliler, çocuklar Suriye çölüne doğru yürüyüşe zorlandılar. Askerin yanında. Açlıktan, susuzluktan öldüler. Yolda tecavüze, soyguna uğradılar. (wikipedia.org)

- 29 Mayıs: Tehcir Yasası çıktı. Çoğu Ermeni lideri sürgüne yollandı ve öldürüldü. İttihat ve Terakki Merkez Komitesi çıkardı yasayı. Osmanlı hükümetine tehdit oluşturduğu düşünülen herkesin sınırdışı edilmesine karar verildi. (wikipedia.org)

- ABD'de Osmanlı Devleti'nin katliamları kasten yaptığına dair sık sık haber yapıldı. Roosevelt, savaşın en büyük katliamının bu olduğunu söyledi. Osmanlı askeri lideri, askerlerine "kadınalra ne istiyorsanız yapın" dedi. Tecavüz ettiler, seks kölesi olarak sattılar, Şam'da, Musul'da. Gıda, kalacak yer gibi ihtiyaçları sağlanmadan yürütüldüler. Alman demiryolu işçileri gibi kişiler, Ermenilerin yürüyüşünü görüp anılarına yazdı. (wikipedia.org)

- Osmanlı Devleti, hayatta kalanlar için, şimdiki Irak ve Suriye sınırında 25 toplama kampı kurdu. Talat Paşa'nın sağ kollarından biri olan Şükrü Kaya bu kampları yönetiyordu.  Bazıları toplu mezardı, bazıları geçiş noktasıydı. (wikipedia.org)

- 13 Eylül: Osmanlı Devleti'nde Terkedilmiş Mülkler Yasası çıkarıldı. Ermenilerden kalan her şey Osmanlı Devleti'ne ait olacaktı. Milletvekili Ahmed Rıza, Ermenilerin gönüllü gitmediğini söyleyerek karşı çıktı ama Yasa onaylandı.  (wikipedia.org)

- 16 Eylül: ABD Büyükelçisi Henry Morgenthau'nun raporundan sonra ABD'de The Near East Foundation kuruldu. İlk toplantısı bu tarihte oldu. The American Committee for Armenian and Syrian Relief (ACASR)'i oluşturdular. Yardım organizasyonuydu. Gönüllü çalışanları sorunlu bölgelerde yetimhane, okul, gıda deposu açtı. (wikipedia.org)

- 15 Aralık: NewYork Times haberi: "Million Armeniens Killed or in Exile. American Committee on Relief says victims of Turks are steadily increasing..." (wikipedia.org)

- 1915-1916: Gelibolu Cephesi. İngiltere ve Fransa'nın İstanbul'u ele geçirip Rusya yolunu güvenli kılmak amacıyla açtığı cephe. Başarısız oldular. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Albert Einstein Genel Görelilik Teorisi'ni geliştirdi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)




1914

- 28 Haziran: Avusturya-Macaristan tahtının varisi, Arşidük Franz Ferdinand Saraybosna'da öldürüldü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Temmuz krizi: Avusturya-Macaristan'dan Sırbistan'a ültimatom. Diplomatik kriz. Anlaşmazlıklar Birinci Dünya Savaşı'na sürükledi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Almanya, Belçika'ya ve Lüksemburg'a saldırdı, neredeyse tamamını işgal etti. Hollanda nötr kaldı. İngiltere birliklerini Belçika'ya desteğe yolladı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 15 Ağustos: Panama kanalı açıldı. Pasifik ve Atlantik Okyanusları birbirine bağlandı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 5-12 Eylül: Marne Muharebesi. (Fransa'da bir nehir). Almanlar, İtilaf devletlerine yenildi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 16-31 Ekim: Yser Muharebesi. Almanlar Belçika karşısında başarısız oldu. Fransızca konuşan Belçikalılar arasında Flaman bilinçliliğini arttırdı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 2 Kasım: Osmanlı Devleti, ittifak devletlerinin tarafında Birinci Dünya Savaşı'na giridğini açıkladı. (wikipedia.org)

- 8 Aralık: Falkland Adaları Muharebesi. İngiltere, Alman deniz birliklerini yok etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 24 Aralık: Sarıkamış Çarpışması. Savaş Bakanı Enver Paşa, Rus Kafkas Ordusu'nu Sarıkamış'ta yenip, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nda kaybedilen toprakları geri almayı planladı. Fakat yenildi. İstanbul'a dönüdüğünde yenilginin suçunu, Ruslara yardım ettiler diye, bölgedeki Ermenilere yükledi. (wikipedia.org)

- İngiltere, Kıbrıs'ı topraklarına kattı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1914-1918: Belçika'da siper savaşı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Fransız Meclisi'nde ilk siyah milletvekili: Senegalli B. Dragne. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)



30 Ağustos 2017 Çarşamba

1913

- İttihat-Terakkiciler, panislamizm ve pantürkizm idealleriyle Teşkilat-ı Mahsusa'yı kurdular. Ermeni tehcirinde önemli rol oynadığı iddia edilir. (wikipedia.org)

- 30 Mayıs: I. Balkan Savaşı'nın sonucunda Londra Anlaşması imzalandı. (wikipedia.org)

- 16 Haziran - 10 Ağustos: II. Balkan Savaşı. Bulgaristan, I. Balkan Savaşı'nda yapılan paylaşımdan memnun kalmadı, eski müttefiklerine saldırdı ve yenildi. İlk savaşta kazandıklarının çoğunu kaybetti. Sırbistan, bölgedeki tek müttefiki olarak kaldı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- Charlie Chaplin, yönetmeni olduğu ilk sessiz filmi çekti: The Tramp (Serseri). (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

1912

- 1 Ocak: ABD'de yeni bir iş yasası çıktı. Kadın ve çocuk işçilerin haftalık çalışma saati 56'dan 54'e düşürüldü. (evrensel.net)

- 11 Ocak: Massachusetts'teki -dünyanın en büyük tekstil fabrikası olan- Lawrence'te kadın ve çocuk işçiler erkeklerden az maaş alıyordu. Polonyalı işçiler, çalışma saatleri düşünce maaşlarının da düştüğünü fark ettiler. 11 Ocak'ta iş bırakıp yürüyüş yaptılar. (evrensel.net)

- 12 Ocak: Lawrence'ın diğer çalışanları ve Washington Mill adlı yün şirketi çalışanları da işi bırakıp grev yapmaya başladı. Grev komitesi kuruldu. Öncüleri daha çok kadın işçilerdi. Sloganları "Ekmek ve Gül" idi. Ekmek; ekonomik talepleri, gül; daha iyi bir yaşamı simgeliyordu. Bildirilerini 25 farklı dile çevirdiler, çünkü Lawrence 40 farklı ulustan işçi bulunduruyordu. (evrensel.net)

- 30 Mart: Fransa, Fas üzerinde himaye ilan etti. Bu himaye, 1956'da Fas'ın bağımsızlık ilanına kadar sürdü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 10 Nisan: İngiliz yolcu gemisi RMS Titanic ilk seferine çıktı. 5 gün sonra bir buzdağına çarparak battı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 8 Ekim 1912 - 30 Mayıs 1913: I. Balkan Savaşı. Osmanlı Devleti ile Balkan Birliği (Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan, Karadağ) arasında. Birlik kazandı. Londra Anlaşması imzalandı. Osmanlı Devleti Avrupa topraklarının %85'ini kaybetti. Müslümanların Balkanlardan gönderilmesine başlandı. Ermenilerin olduğu bölgelere yerleştirildiler. Yeni gelen Müslümanlar (muhacirler), kendilerinden iyi durumda olan Ermenilere kızgındı. Sonraki katliamlarda veya Ermeni mallarının yağmalanmasında bu sivillerin çok katkısı olmuştur. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 1912-1915: Çin Cumhuriyeti Başkanı Yuan Shika, Çin monarşisini yeniden canlandırmak için girişimde bulundu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1912-1916: Çin, siyasi olarak bölündü. Kumandanlar kendi bölgelerinde hakimiyeti ele geçirdi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- W.E.B. Du Bois, panafrikacılık kavramını geliştirdi. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

1911

- Norveçli kutup kaşifi Roald Amundsen Güney Kutbu'na ulaşan ilk insan oldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 19 Mart: II. Uluslararası Sosyalist Kadın Konferansı'nda alınan karar üzerine, 19 Mart, Almanya, Avusturya, Danimarka ve İsviçre'de Uluslararası Kadın Günü olarak kutlanmaya başlandı. (evrensel.net)

- 25 Mart: New York'ta Triangle Gömlek Fabrikası Yangını. Yöneticiler işçileri kontrol altında tutmak için atölye kapılarını kilitli tuttuğundan, 123'ü kadın, toplam 146 işçi öldü.  (evrensel.net)

- 10 Ekim 1911-12 Şubat 1912: Xinhai Devrimi (veya Çin Devrimi). Çinli fizikçi ve devrimci Sun Yat-Sen Çin Komünist Partisi'ni kurdu. Sonunda İmparator tahtı bıraktı, Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- II. Fas Krizi: (Agadir Olayı) Fas üzerinde hakimiyet sağlamak için, Fransa ile Almanya arasında çıkan kriz. Savaş çıkacak gibi oldu, çıkmadı. (wikipedia.org)

- 4 Kasım: II. Fas Krizi sonucunda Fransa-Almanya arasında anlaşma imzalandı. Fas, Fransa'nın protektorası oldu. Karşılığında, Fransız Kongosu topraklarından 27bin kilometrekarelik araziyi Almanya'ya bıraktı. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012) (wikipedia.org)

- 27 Kasım: II. Fas Krizi sonrası İspanya, Fransa'nın Almanya'ya toprak vermesine itiraz etti. Fransa-İspanya arasında da anlaşma imzalandı. (wikipedia.org)

- 1911-1916: İngiliz siyasetçi Sir Winston Chuchill, Gelibolu felaketine kadar, Birinci Deniz Kuvvetleri Komutanı oldu. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1911-1942: İtalya, Osmanlı eyaleti olan Libya'yı işgal etti. Nüfusun üçte biri toplama kamplarında öldü. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- 1911-1950: Çin, Tibet'te Dalai Lama yönetiminde fiili teokratik rejime izin verdi. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

1910

- Japonya, Kore'yi ilhak etti. (Wout van der Toorn, Logbook of the Low Countries, Seaside Publishing, 2012)

- Çin, Tibet'i yeniden işgal etti. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Fransız Ekvator Afrikası ve Güney Afrika Birliği kuruldu. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- Cezayir'de Pasteur Enstitüsü kuruldu. (Marc Ferro, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, Çev: Muna Cedden, İmge Kitabevi, 2002)

- 26-27 Ağustos: Kopenhag'da II. Uluslararası Sosyalist Kadın Konferansı toplandı. 17 ülkeden 100 delege katıldı. Kadın işçilere 8 saatlik çalışma süresi, 12 yaştan önce çalışmanın yasaklanması, işsiz kadınlara sosyal güvenlik ve kadınlara oy hakkı talep edilmesine karar verildi. Clara Zetkin, bir günün kadın mücadele günü ilan edilmesini önerdi. 19 Mart seçildi. (evrensel.net)